مقدمه
انسان براي زندگي موفقيت‌آميز نيازمند برخورداري از آرامش، سلامت و كارآمدي در ابعاد زيستي، رواني و اجتماعي مي‌باشد. تغييرات اجتماعي ـ فرهنگي سريع، تحول در ساختار خانواده، پيچيدگي و گسترش شبكه ارتباطات انساني و وسعت و تنوع منابع اطلاع‌رساني موجب گرديده است جوامع انساني خصوصاً قشر جوان و نوجوان با مسائل و مشكلات متعدد مواجه شوند و از طريق توسل به روشهايي كه گاه از پشتوانه منطقي برخوردار نبوده و فاقد دورنماي روشن و اميد بخش مي‌باشند به فشارها، چالشها و انتظارات گسترده زندگي امروز واكنش نشان دهند.
دانشگاهها و محيطهاي دانشجويي نيز كه در برگيرنده بخش قابل ملاحظه‌اي از نخبگان و فرهيختگان جوان جامعه مي‌باشند همسو با فضاي در حال گذار موجود، درگير چالشها و دگرگونيهايي گرديده‌اند از اينرو تغذيه و حمايت ذهني، رواني و اجتماعي دانشجويان و دانشگاهيان نيازمند آموزش فرهنگ گفتگو، تفكر انتقادي و ايجاد مهارتها و توانمنديهايي براي تصميم‌گيري آگاهانه مقابله با استرسها و هيجانهاي روزمره، افزايش خودكارآمدي، برقراري ارتباط مؤثر و ساير تواناييهاي رواني اجتماعي مي‌باشد. بنابراين لازم است در كنار پيشگيري از آسيبهاي احتمالي در جهت ارتقاي سطح بهداشت رواني فردي و اجتماعي دانشجويان و ساير دانشگاهيان كه در تعامل و ارتباط متقابل با دانشجويان قرار دارند گام‌هاي مؤثري برداشته شود.
دانشجويان دانشگاهها به لحاظ حساسيت دوران رشد و تحول خود و شرايط بحراني اين برهه از زندگي، به ويژه در سالهاي اول ورود به دانشگاه فشارها و ناراحتيهاي بيشتري را تجربه مي‌كنند كه از آن جمله مي‌توان به گسستن از زندگي قبلي در خانواده، ورود به زندگي دانشجويي و نياز به سازگاري با محيط دانشگاه و خوابگاه، مديريت مسائل معيشتي، تحصيلي و عاطفي اشاره كرد. ساير كاركنان دانشگاهها كه با قشر دانشجويي در ارتباط مستقيم قرار دارند نيز به نوبه خود در افزايش و تشديد با كاهش و ترميم مشكلات ويژه دانشجويان سهيم مي‌باشند و لذا دانشجويان و دانشگاهيان نيازمند بذل توجه خاص مي‌باشند. با عنايت به مسائل و مشكلات و دغدغه‌هاي جامعه دانشگاهي، ضرورت تأسيس مركز به منظور تأمين، توسعه و تسري بهداشت رواني در فضاي دانشگاهها و ارائه مداخلات پيشگيرانه، مشاوره‌اي و درماني، آشكار مي‌گردد.
در اين راستا مركز مشاوره دانشجويي به عنوان متولي بهداشت روان دانشگاهها در چارچوب اين آيين‌نامه تشكيل مي‌گردد .
بخش اول ـ اهداف
ماده 1 ـ اهداف مركز مشاوره دانشجويي بطور كلي پيشگيري از آسيبهاي رواني ـ اجتماعي و ارتقاي سطح بهداشت و سلامت روان دانشگاهيان مي‌باشد. در اين راستا اهداف اختصاصي عبارتند از:
1 ـ 1 ـ ارتقاء سطح دانش و بينش روانشناختي دانشگاهيان در زمينه مسائل، مشكلات و نيازهاي جامعه دانشجويي.
2 ـ 1 ـ راهنمايي دانشجو در جهت شناخت صحيح تواناييها و مشكلات خود.
3 ـ1 ـ راهنمايي دانشجو در تصميم گيري آگاهانه، عاقلانه و حسن انتخاب.
4 ـ1 ـ راهنمايي دانشجو در حل مشكلات رفتاري، عاطفي، شناختي، تحصيلي، خانوادگي و مسائل مربوط به ازدواج.
5 ـ 1 ـ افزايش سازگاري مؤثر با محيط و زندگي، توسعه روابط اجتماعي و پيشرفت تحصيلي.
6 ـ 1 ـ پيشگيري از بروز و شيوع مسائل و مشكلات عاطفي ـ رفتاري و توسعه بهداشت رواني به فضاي عمومي دانشگاه و جامعه دانشگاهي.
7 ـ 1 ـ ايجاد زمينه‌هاي لازم براي ارتقاء روابط ميان فردي سالم در دانشگاه از طريق توجه به عوامل تعيين كننده روابط استاد ـ دانشجو يا كاركنان.
بخش دوم ـ وظايف
ماده 2 ـ وظايف مراكز مشاوره دانشجويي دانشگاهها به شرح زير است:
1 ـ 2 ـ بررسي و شناخت استعدادها و علايق دانشجويان و برنامه‌ريزي و تلاش در جهت شكوفايي استعدادها، هدايت تحصيلي و حرفه‌اي دانشجويان.
2 ـ 2 ـ برگزاري جلسات با دانشجويان و پاسخگويي به پرسشهاي آنان در مورد مسائل رواني ـ اجتماعي به كمك كارشناسان و افراد متخصص و صاحبنظر در مسائل روانشناسي، مشاوره، روانپزشكي و مددكاري اجتماعي.
3 ـ 2 ـ تحقيق در باره مسائل و مشكلات دانشجويان دانشگاه براي شناخت عوامل آسيب زا.
4 ـ 2 ـ ارائه خدمات براي حل مشكلات مربوط به تحصيل، خانواده، ازدواج، شغل و اختلالات رفتاري و رواني دانشجويان.
5 ـ 2 ـ برقراري ارتباط مؤثر با ساير واحدهاي دانشگاهي به منظور كمك به حل مشكلات دانشجويان.
6 ـ 2 ـ مشاوره با دانشجويان در جهت كمك به پيشرفت تحصيلي، بهبود روابط اجتماعي و سازگاري مؤثر با محيط.
7 ـ 2 ـ جمع‌بندي مسائل و مشكلات دانشجويان دانشگاه در ابعاد رواني ـ اجتماعي و ارائه گزارش همراه با فعاليتهاي انجام شده به مسئولان دانشگاه و دفتر مركزي مشاوره در هر سال تحصيلي.
8 ـ 2 ـ برگزاري كارگاهها و دوره‌هاي آموزشي براي دانشجويان و دانشگاهيان با هدف ارتقاء بهداشت رواني آنها.
9 ـ 2 ـ ارائه نظرات كارشناسي درباره مسائل و مشكلات دانشجويان به مسئولان دانشگاه و وزارت متبوع.
10 ـ 2 ـ شناسايي منابع حمايتي موجود در جامعه و ارجاع دانشجويان به آنها بر حسب ضرورت.
11 ـ 2 ـ جلب مشاركت دانشجويان در زمينه فعاليتهاي بهداشت رواني.
بخش سوم ـ سازمان و تشكيلات
ماده 3 ـ مركز مشاوره دانشجويي هر دانشگاه به عنوان واحدي مستقل زير نظر معاون دانشجويي دانشگاه تشكيل مي‌گردد .
تبصره - در صورت نياز و ضرورت، شعبه مركز مشاوره دانشجويي دانشگاه در دانشكده‌ها يا خوابگاهها تشكيل مي‌گردد كه وظيفه سياستگزاري، برنامه‌ريزي و نظارت و ارزشيابي عملكرد اين شعبه‌ها به عهده مركز مشاوره دانشجويي دانشگاه مي‌باشد.
ماده 4 ـ مسئوليت مركز مشاوره دانشجويي هر دانشگاه بر عهده مسئول آن مركز است كه به پيشنهاد معاون دانشجويي دانشگاه و با حكم رئيس دانشگاه منصوب مي‌شود.
تبصره: مسئول مركز مشاوره بايد حداقل داراي مدرك كارشناسي ارشد در يكي از گرايش‌هاي روانشناسي با مشاوره باشد .
ماده 5 ـ در مركز مشاوره دانشجويي هر دانشگاه شورايي به نام « شوراي برنامه‌ريزي مركز مشاوره دانشجويي » با تركيب زير به منظور تصويب برنامه‌ها و نظارت بر حسن اجرا و ارزيابي فعاليتهاي مركز مشاوره دانشگاه تشكيل مي‌شود.
1 ـ 5 ـ معاون دانشجويي دانشگاه ( رياست شورا )
2 ـ 5 ـ مسئول مركز مشاوره دانشجويي دانشگاه ( دبير شورا )
3 ـ 5 ـ مدير كل خدمات آموزشي
4 ـ 5 ـ مدير كل امور فرهنگي
5 ـ 5 ـ مدير كل امور دانشجويي
6 ـ 5 ـ دو نفر متخصص در مشاوره و روانشناسي ـ ترجيحا" عضو هيأت علمي ـ به پيشنهاد معاون دانشجويي و تاييد و حكم رئيس دانشگاه
تبصره 2 ـ تصميمات شوراي برنامه‌ريزي مركز مشاوره دانشجويي دانشگاهها با نظر موافق اكثريت نسبي اعضا اتخاذ و از طريق معاون دانشجويي دانشگاه اعمال مي‌گردد.
ماده 6 ـ مشاوران و درمانگران مراكز مشاوره دانشگاهها الزاما" بايد از بين متخصصين مجرب در رشته‌هاي مشاوره، روانشناسي، روانپزشكي و مددكاري اجتماعي انتخاب شوند.
تبصره ـ لازم است مركز مشاوره جهت ارايه خدمات مشاوره و روان‌درماني از شمار كافي متخصصان زن و مرد استفاده نمايد.
بخش چهارم ـ بودجه
ماده 7 ـ بودجه مراكز مشاوره دانشجويي از محل بودجه سالانه دانشگاه كه به صورت مستقل پيش‌بيني مي‌شود، تأمين مي‌گردد.
ماده 8 ـ اين آيين‌نامه در 4 بخش، 8 ماده و 5 تبصره در تاريخ 26/12/84 به تصويب وزير محترم علوم ، تحقيقات و فناوري رسيده و از تاريخ تصويب، آيين‌نامه شماره 15 ( آئين‌نامه تشكيل دفتر مشاوره دانشجويي در دانشگاهها ) مصوب 28/6/72، ملغي اعلام مي‌گردد.